Jak medytować
Warunkami wstępnymi medytacji są głęboki relaks i spokojne myśli.
Aby to osiągnąć, musimy skupić naszą uwagę na przykład na wybranym obiekcie (może to być oddech). Skupienie pomaga nam uspokoić kłopotliwe ruminacje, pozwalając umysłowi odpocząć.
Gdy pojawią się rozpraszające myśli, należy powrócić uwagą do swojego obiektu. Błądzenie myśli to częsta i automatyczna aktywność naszego mózgu, za którą odpowiada aktywacja sieci wzbudzeń podstawowych. Wraz ze wzrostem praktyki, zmienia się ilość wysiłku, który musimy włożyć do utrzymania koncentracji.
Inny rodzaj medytacji polega na otwartej obserwacji – uważności. Tu, nie koncentrujemy uwagi na jednym, wybranym przedmiocie, natomiast utrzymujemy otwartą uważność, monitorując wszystkie napływające percepcje.
Efekty medytacji
Przeprowadzono liczne badania naukowe na temat skutków regularnej medytacji – jak wpływa ona na nas, nasze zdrowie i ogólne samopoczucie.
„Analiza badań EEG wykonana przez Cahn i Polich wykazała, że stan medytacji uważności wiąże się z falami theta i alfa o niskiej częstotliwości.(….) Hodgins i Adair przeprowadzili badania dotyczące tego, jak medytacja wpływa na procesy uwagi. Testowali sprawność intelektualną nowicjuszy i osób doświadczonych, wyjętych z kontekstu bezpośredniej praktyki medytacyjnej. Okazało się, że medytujący spostrzegali więcej zmian w migających scenach i reagowali na nie szybciej, byli dokładniejsi w rachunkach, identyfikowali więcej alternatywnych ujęć w wieloznacznych rysunkach. Jak podsumowują autorzy – medytacja wiąże się z dokładniejszym, skuteczniejszym i bardziej plastycznym przetwarzaniem w zakresie uwagi wzrokowej.(…)
Inni naukowcy, Kasamatsu i Hirai sprawdzali reakcję orientacyjną na powtarzający się trzask. Badaniem objęto mistrzów zen oraz grupę kontrolną. Osoby, u których rejestrowano zmiany EEG, znajdowały się w dźwiękoszczelnej kabinie i słuchały trzasku powtarzającego się co kilkanaście sekund. W grupie kontrolnej zachodziło typowe zjawisko habituacji, natomiast wśród mistrzów zen w trakcie medytowania habituacja nie wystąpiła, ich reakcja na każdy trzask była tak samo silna. Można zatem wnioskować, że medytacja prowadzi do stanu spokojnej czujności, charakteryzującej się nieustanną szczególną wrażliwością na bodźce zewnętrzne. (….)
Dobroczynne oddziaływanie medytacji jest możliwe dzięki neuroplastyczności, czyli zdolności tkanki nerwowej do adaptacji, reorganizacji. Wbrew przestarzałym poglądom, współcześnie wiadomo, że mózg dorosłego człowieka potrafi się zmieniać pod wpływem systematycznie wykonywanej nowej czynności. Wprowadzenie zmian w zachowaniu odzwierciedla się w zmianach neuronalnych, które potencjalnie mogą powodować zmiany w strukturze mózgu oraz funkcjonowaniu psychicznym i fizycznym.” (za M.Popiela, Medytacja, a mózg; nowywszechswiat.ptpk.org , Tom 117 Nr 7-9 (2016) s.214-219)
Ćwiczenia medytacyjne zmniejszają stężenie hormonów stresu we krwi, zmieniają zakres wibracji fal mózgowych, aktywują autonomiczny układ nerwowy i spowalniają metabolizm, co skutkuje wolniejszym tętnem, głębszym i bardziej regularnym oddechem oraz zwiększoną opornością, zdrowszą skórą. Dochodzi do poprawy funkcji kognitywnych, afektywnych i behawioralnych osiągniętych w wyniku medytacji
Fizyczne efekty medytacji
Redukcja stresu.
Zmniejszona częstość występowania lęków i ataków paniki.
Obniżone wysokie ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu.
Stabilizacja autonomicznego układu nerwowego.
Wzmocnienie systemu odpornościowego.
Poprawa jakości snu.
Opóźnienie biologicznego procesu starzenia się.
Złagodzenie napięciowych bólów głowy i migreny.
Pomaga przy niestrawności i jelicie drażliwym.
Emocjonalne i psychiczne skutki medytacji
Zmniejsza napięcie, wzmacnia siłę woli i zwiększa radość życia.
Zwiększa kreatywność.
Poprawia pamięć, zdolność uczenia się, elastyczność umysłową i umiejętność rozwiązywania problemów.
Trenuje mózg, stymulując jego dalszy rozwój.
Medytacja wpływa również na jakość naszej pracy: czujemy się bardziej spełnieni, bardziej obecni, pracujemy wydajniej. Stajemy się lepszymi graczami zespołowymi.
Pomaga w problemach z koncentracją.
Pomocna w przezwyciężaniu problemów psychologicznych i traumy.
Poprawia nasze reakcje na stres.
Wzmacnia stabilność emocjonalną i pozytywne myślenie.
Co dzieje się w naszej głowie podczas medytacji?
Na nastrój wpływają nasze fale mózgowe: wzorce aktywności elektrycznej zlokalizowane w korze mózgowej. Każdy z tych elektrochemicznych sygnałów komórek nerwowych tworzy maleńkie pole elektromagnetyczne o częstotliwości od jednego do 40 drgań na sekundę, w niektórych przypadkach nawet ponad 100. W zależności od spektrum drgań, fale te dzieli się na fale delta, theta, alfa i beta. Jednostka Hertz określa ilościowo mierzone procesy (komunikacja między komórkami nerwowymi) na sekundę.
Jeśli podejmiemy świadomy wysiłek, aby zmienić nasze fale mózgowe, możemy również zmienić nasz nastrój lub stan umysłu. Zwykłe zamknięcie oczu podczas medytacji lub praktykowania jogi powoduje zmianę częstotliwości naszych fal mózgowych, co prowadzi do relaksu.
Rodzaje fal mózgowych:
1 – 3 Hz: Fale delta.
Te fale mózgowe o wysokiej amplitudzie są związane z głębokim snem, ale takim pozbawionym marzeń. Fale delta zwiększają produkcję dwóch hormonów przeciwstarzeniowych, DHEA i melatoniny. Fale te ułatwiają szybkie uzdrowienie i wyzwalają produkcję hormonów wzrostu. Co ciekawe, są one bardzo powszechne u niemowląt i małych dzieci. Im jesteśmy starsi, tym mniej fal tego rodzaju wytwarzamy.
4 – 7 Hz: Fale Theta
Fale Theta występują, gdy śpimy, jesteśmy w transie, podczas głębokiej medytacji, intensywnego marzenia. Fale Theta zapewniają pozytywny stan psychiczny i pobudzają kreatywność. Poprawiają umiejętność rozwiązywania problemów i zwiększają pamięć. Poprawiają koncentrację i utrzymują spokój i równowagę. Dla tej częstotliwości tok myśli staje się niespójny i zanikają związki logiczne, co wyraźnie widać na przykładzie myślenia w czasie marzeń sennych.
8 – 12 Hz: Fale Alfa
Ten rodzaj fal jest charakterystyczny dla zrelaksowanego mózgu, zwłaszcza na etapie pomiędzy snem a jawą, dla stanu relaksu, odprężenia. Możemy wytworzyć fale alfa zamykając oczy, ale jak tylko ponownie otworzymy oczy, zostają one zastąpione przez fale beta (efekt Bergera). Stan alfa jest często określany jako klucz do naszego potencjału. Wykorzystywany jest np. w technikach szybkiego uczenia się.
13 – powyżej 100 Hz: Fale beta i gamma
Fale beta są związane z budzącymi się, napiętymi lub gotowymi na alarm stanami umysłu. Typowe spektrum częstotliwości leży między 13 a 30 Hz. Im wyższy udział fal beta, tym większe uwalnianie hormonów stresu. Od zrelaksowanej, skupionej uwagi (12 – 15 Hz), poprzez strach lub stres (18 – 35 Hz), aż po (gamma, 35 Hz – 100 Hz) – ten zakres częstotliwości obejmuje ogromne spektrum stanów aktywnych.
Rodzaje medytacji
Jest wiele form medytacji.
Medytacja może przybierać wiele form i nie musi oznaczać wielogodzinnego siedzenia nieruchomo w pozycji lotosu – choć oczywiście może. W rzeczywistości codzienne czynności, takie jak prace domowe czy ćwiczenia na łonie natury, mogą być doświadczane jako medytacja. Medytacja nie przebiega według określonego schematu, ale istnieją metody i podejścia, które mogą pomóc w poprawieniu koncentracji.
Medytacja w ruchu/medytacja chodzona
Oprócz siedzenia lub leżenia, możemy również medytować na stojąco, spacerując, a nawet tańcząc. Chodzona medytacja zabiera nas w podróż krok po kroku do siebie. Oferuje wspaniały sposób na rozpoczęcie dnia świadomie, pozytywnie, uważnie i w relacji z innymi.
Medytacja serca i miłości do siebie
Kochanie siebie oznacza akceptację siebie w pełni i bezwarunkowo. Miłość własna, będąca istotnym elementem życia, może być rozwijana przez każdego. Ta forma medytacji pomaga nam postrzegać siebie kochającymi oczami, rozwijać zdrowy związek z samym sobą i rozpoznawać siłę wewnątrz.
Medytacje serca pomagają nam radzić sobie z:
Wypaleniem zawodowym i uczuciem stresu.
Problemami z partnerstwem.
Lękami i samotnością.
Winą, nienawiścią do siebie i poczuciem niższości.
Pomagają nam w poszukiwaniu głębszych tajemnic.
Uzdrowienie relacji
Ta medytacja zaprasza nas do otwarcia się na uzdrowienie i pokój w związku.
Z pomocą medytacji możemy poznać znaczenie związku, puścić nasze świadome lub nieświadome oczekiwania, a tym samym przynieść wolność i pokój sobie i drugiej osobie. Medytacja ta daje również możliwość osobom samotnym zbudowania fundamentów pod nowe, pełne miłości związki.
Cykle przyrodnicze
Medytacja cyklu pór roku odnosi się do specyficznych cech roku. Zmieniają się one wraz z porami roku oraz cyklami słońca i księżyca. Tematy medytacji odzwierciedlają pory roku:
Wiosna – detoksykacja i oczyszczenie, nowe początki, planowanie i realizacja; emocje: gniew i wściekłość.
Lato – ogień, kreatywność, rozwój potencjału, pełnia życia.
Jesień – odwrót do wewnątrz, odpuszczanie, żal, pożegnanie.
Zima – wgląd, wewnętrzna siła, wewnętrzne światło, głębia, strach, nieświadomość.